EduSpecjalni: Co z integracją zespołu klasowego?

lutego 01, 2021

Co z integracją zespołu klasowego? - przydatne materiały

Z roku na rok, w szkołach masowych przybywa coraz więcej dzieci z różnymi niepełnosprawnościami. Coraz więcej szkół wychodzi naprzeciw zróżnicowanym potrzebom edukacyjnym i rozwojowym. Rodzice dzieci z niepełnosprawnością coraz chętniej wybierają nauczanie włączające, ponieważ najczęściej nie chcą by ich dziecko zostało zaszufladkowane, by miało przypiętą łatkę.

Przed wychowawcą klasy pojawia się wtedy bardzo trudne zadanie. Jak zintegrować ze sobą wszystkich uczniów, zarówno tych w pełni zdrowych jak i tych z niepełnosprawnością? Każdemu wychowawcy zależy na maksymalnym zredukowaniu ewentualnego odrzucenia – przez rówieśników „pełnosprawnych”. To w końcu my w dużej mierze wpływamy na kształtowanie się młodych umysłów, serc i myśli młodego człowieka. Ja również zostałam po raz pierwszy postawiona przed takim wyzwaniem. W naszej szkole oczywiście nie izolujemy dzieci z trudnościami tylko włączamy je i integrujemy z rówieśnikami i środowiskiem lokalnym. Mimo to zauważyłam, że mimo sprzyjających warunków i opieki specjalistów nie wszyscy uczniowie rozumieją specyfikę funkcjonowania dzieci z niepełnosprawnościami i myślę, że jest to dość częste zjawisko. Warto poświęcić dużo czasu na uświadamianie uczniów czym tak naprawdę jest niepełnosprawność, by nie powielały stereotypów, nie miały uprzedzeń i wyrosły na tolerancyjnych ludzi. Uważam, że naszym pierwszym krokiem jako wychowawców powinno być zintegrowanie rodziców wszystkich dzieci uczęszczających do klasy. Jak wiadomo uprzedzenia wśród uczniów mają przede wszystkim podłoże środowiskowe. Dzieci przejmują i naśladują zachowania, sposoby reakcji ludzi dorosłych. Czasami my – dorośli - bezmyślnie wyrażamy swoje opinie, nie zdając sobie sprawy jakie to poniesie za sobą konsekwencje. Uprzedzenia dorosłych często wynikają z niewiedzy i braku znajomości różnych zachowań dzieci z niepełnosprawnościami. W związku z tym zmiana nastawienia dorosłych jest tu podstawą do uzyskania sukcesu w dalszej pracy z dziećmi. Ważne jest by rodzice zrozumieli, że obecność osoby z niepełnosprawnością w klasie nie oznacza zmniejszania szans dla ich w pełni zdrowych pociech. Sytuacja wygląda wręcz odwrotnie – możliwość obcowania z takimi osobami pozwala na zwiększenie spektrum myślenia, na naukę tolerancji i otwartości. Warto jak najczęściej organizować możliwość wspólnego spędzania czasu wszystkich rodziców np. przy okazji zebrań w szkole.

W następnym etapie bardzo ważne jest prowadzenie swojej klasy w taki sposób by dawać szansę na sukces wszystkim uczniom. Należy wypracować obopólne zaufanie, zrozumienie i poczucie bezpieczeństwa. Bardzo fajnie – nawet w starszych klasach – sprawdza się zrobienie kodeksu klasowego, szczegółowe omówienie go z uczniami i zawieszenie w widocznym miejscu. Zrobiony przez siebie kodeks zamieszczam w załącznikach.

Kolejną ważną rzeczą są zabawy integrujące zespół klasowy. Szczególnie ważne są one na początku roku szkolnego, ale ja przeplatam je również w jego trakcie. Dużo wzruszeń i pozytywnych reakcji wzbudziła w mojej 5 klasie zabawa „kłębek przyjaźni”. Ustawieni w kole po kolei rzucaliśmy do wybranej osoby kłębek wełny mówiąc co w niej najbardziej lubimy/cenimy. Na koniec zebraliśmy nici w jeden kłębek. Powiedziałam dzieciom, że jest to nasz „kłębek przyjaźni”, chowam go do szuflady, będzie on tam przez cały czas, by nikt nie zapomniał o naszych zasadach i nie przerwał naszej przyjaźni.

Jednym z najtrudniejszych procesów w pracy w klasie jest jak najlepsze i najbardziej efektywne zniwelowanie dwóch problemów:

1. samospełniającego się proroctwa;

2. wytworzenia funkcji „kozła ofiarnego” w klasie.

Warto wykorzystać nasze godziny wychowawcze na ciekawe i edukacyjne lekcje z uczniami. Przydatne jest stosowanie metod aktywizujących, pracy w grupach, praca metodą projektów. Przez ich stosowanie dajemy im możliwość wejścia ze sobą w relacje. Pokazujemy im, że mogą dojść do porozumienia odrzucając stereotypowe zachowania. Uczniowie zauważają, że każdy z nich jest dobry w czymś innym i razem mogą stworzyć coś wspaniałego. Niezwykle ważne jest zapoznanie dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności i ich specyfiką. Pozwoli to na wyeliminowanie strachu przed czymś nowym i nieznanym oraz na wypracowanie umiejętności zrozumienia. Przestaną obawiać się inności i działać stereotypowo. Przede wszystkim uczę moje dzieci, że nie ma osób niepełnosprawnych. Są osoby Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ. Są oni przecież tacy jak my - mają plany i marzenia, potrafią być wspaniałymi przyjaciółmi, osiągnąć wielki sukces w swoim życiu, a przede wszystkim są wyjątkowi.

Przykładową prezentację o niepełnosprawności załączam w plikach. Wykorzystaliśmy ją na jednej z godzin wychowawczych podczas edukacji zdalnej.

Polecam obejrzeć z uczniami film pt. „Cudowny chłopak”. Pięknie przedstawiona historia chłopca z zdeformowaną twarzą, która uczy nas, że piękno to coś więcej niż wygląd. Film w większości skupia się na relacjach rówieśniczych i daje dużo do myślenia młodym umysłom. Ze starszymi uczniami polecam obejrzeć również filmiki motywujące Nick’a Vujicic’a. Dają dzieciakom bardzo dużo do myślenia, uczą cieszyć się życiem i dostrzegać swoją wyjątkowość.

Uważam, że poruszając z uczniami tematykę niepełnosprawności nie powinniśmy zapominać o szczegółowym omówieniu wszystkich emocji. Cały czas wpajane jest dzieciom, że emocje dzielimy na dobre i złe, pozytywne i negatywne. Nic bardziej mylnego. Wszystkie emocje są dobre, są nam potrzebne i nas czegoś uczą. Same w sobie nie są złe. Zła może być jedynie nieodpowiednia reakcja i nasze zachowanie w chwili przeżywania danej emocji.

Cały bieżący rok poświęcam z moimi uczniami na zrozumienie siebie, swoich emocji oraz osób z niepełnosprawnościami. Moi uczniowie równocześnie piszą naszą własną książkę o przygodach chłopca na wózku inwalidzkim. Stworzyliśmy jego portret (w załącznikach). Dzieci rysują również do jego przygód ilustracje. Książka zostanie wydana na koniec roku szkolnego. Będzie ona doskonałym podsumowaniem naszych wszystkich lekcji i przy okazji ewaluacją zdobytej przez uczniów wiedzy. Zauważyłam, że w trakcie jej pisania część z moich uczniów - świadomie bądź nie - opisuje w niej sytuacje, które przydarzają się w naszej szkole uczniom z niepełnosprawnościami. „Wylewają” oni na kartkę swoje przemyślenia. Myślę, że to dla nich najlepszy sposób na wyciągnięcie wniosków i naukę przez działanie.

Na koniec chciałabym polecić wam książkę „Być (nie) zwykłym wychowawcą”. Jest to zbiór wspaniałych scenariuszy zajęć, które poruszają bardzo ważne, a zaraz trudne zagadnienia. Jestem przekonana, że bardzo Wam się przyda w przygotowywaniu godzin wychowawczych!

Pamiętajmy by codziennie patrzeć na zachowania swoich uczniów, monitorować ich postępy i w szybki sposób reagować na każde ich niepowodzenie czy „wołanie o pomoc”.

W pracy z zespołem klasowym pomogą wam :

Kodeks klasowy:

https://drive.google.com/file/d/1QhKI5KeCyf-bhhp9-FcgvRy0xDyO-W65/view?usp=sharing

Prezentacja multimedialna na temat niepełnosprawności:

https://drive.google.com/file/d/10y_whojkzlbjRiEuCfsnnSGyoGvsed7d/view?usp=sharing

oraz książka zawierająca gotowe scenariusze pracy z klasą Anny Konarzewskiej ,,Być niezwykłym wychowawcą". Poniżej przykładowy scenariusz: