Zaburzenia emocjonalne u ucznia.

maja 08, 2022

Zaburzenia emocjonalne u ucznia.

 

        

             Termin „Zaburzenia emocjonalne”   powstał w latach 30- tych  XX wieku i  nie jest do końca sprecyzowany- obejmuje swoim zakresem wiele trudności. Charakteryzuje się nieprawidłową reakcją emocjonalną na bodźce zewnętrzne. Zaburzenia emocjonalne to  wahania nastroju ,  zakłócenia myślenia oraz działania. Zaburzenia  emocjonalne najczęściej narastają stopniowo, mają swój początek we wczesnym dzieciństwie, najczęściej , gdy dziecko idzie do przedszkola. Zależą one w dużym stopniu  od funkcjonowania  układu nerwowego, hormonalnego, ogólnego stanu zdrowia, ale także od osobowości i wychowania.

            U ucznia zaburzenia emocjonalne najczęściej przyjmują postać reakcji nerwicowych. Dziecko zaczyna reagować chorobliwym, nadmiernym lękiem na sytuacje wywołujące w nim stres, które same w sobie nie są realnym  zagrożeniem.  Dzieje  się tak na skutek jakiegoś traumatycznego wydarzenia lub urazu psychicznego.

            Innym objawem zaburzeń emocjonalnych u dzieci jest nadpobudliwość i zwiększona aktywność ruchowa. Dziecko reaguje emocjonalnie w sposób bardzo gwałtowny, niewspółmierny do sytuacji, przyczyny. Często są to reakcje negatywne, takie jak złość czy gniew. Uczniowie  z tego typu zaburzeniami emocjonalnymi są drażliwi, niecierpliwi, impulsywni, szybko się nudzą, nie potrafią skupić się na wykonaniu jakiegoś działania. Przejawem strachu, niezadowolenia są gwałtowne wybuchy złości. Mogą one mieć wiele form- autoagresji,obrażania rówieśników, niszczenia rzeczy swoich i cudzych. Negatywne zachowania ucznia z nadpobudliwością nie są wynikiem jego złośliwości, lecz emocji – zaburzonych emocji. Ważne jest ,żeby widzieć mocne strony ucznia , czerpać z nich jak najwięcej. Nie zauważać tylko trudności.

 Dzieci zaburzone wykazują się nie tylko nadmierną aktywnością, lecz także dużą biernością, wycofaniem ucznia. Nie sprawiają oni kłopotów wychowawczych, nie są konfliktowi, lecz często odrzuceni przez otoczenie – osamotnieni. Bardzo  starannie wykonują swoje obowiązki,  nie są pewni swoich umiejętności i wartości. Są  przesadnie grzeczni, bierni, posłuszni i uczynni , ponieważ boją się odrzucenia i krytyki. Bywają  pozornie obojętni i powściągliwi w wyrażaniu uczuć, zarówno negatywnych, jak i pozytywnych, gdyż  obawiają się reakcji otoczenia. Unikają  towarzystwa, żeby nie   narazić się na możliwe nieprzyjemności.

            Dziecko z zaburzeniami emocjonalnymi często ma problem z adekwatnym okazywaniem uczuć, często unika kontaktu wzrokowego. Lęk może manifestować   złośliwością i negatywnym nastawieniem do otoczenia. Często odrzuca  innych, żeby nie być odtrąconym. Niedostosowanie   aktywności ucznia do sytuacji staje się uciążliwe dla klasy  i utrudnia  prowadzenie lekcji nauczycielowi, zaburza tok zajęć.

            Terminy „zaburzenia emocjonalne” i „zaburzenia zachowania”  bywają  w literaturze traktowane zamiennie, jednak wielu pedagogów woli termin zaburzenia zachowania, ponieważ skupia on uwagę na tym, co jest najbardziej oczywistym problemem tej grupy dzieci – zaburzonym zachowaniu (Dembo, 1997).

            W większości przypadków zaburzenia emocjonalne u uczniów są odzwierciedleniem źle funkcjonującej rodziny. Nie chodzi tu  tylko o rodziny patologiczne, z problemem alkoholowym, lecz o te „porządne”- rodzice pracują, dbają o dom, dzieci są zadbane i mają możliwości do rozwijania swoich zainteresowań. Ich oczekiwania wobec swojego dziecka są duże, czują się rozczarowani w przypadku ich niespełnienia. I zaczyna się błędne koło. Dziecko  stara się nie zawieść rodziców, boi się porażek w szkole. Im bardziej się stara, denerwuje, tym częściej mają one miejsce. A później pojawia się strach przed reakcją rodziców. Rodzice często są  nieświadomi własnych zachowań, stanowią dla dziecka wzorzec i uczą pewnych zachowań. Ale mogą też  przekazać   problemy emocjonalne. Źródłem zaburzeń emocjonalnych u dzieci może być brak wsparcia rodziców, brak poczucia bezpieczeństwa, nadopiekuńczość rodziców czy stosowanie wobec dziecka przemocy.

            Żeby uczeń  mógł  się rozwijać i odczuwać radość z życia musi otrzymać od rodziców i nauczycieli wsparcie- szacunek, akceptację,wiarę we własne siły,  staje się wtedy  pewny siebie, a  świadomość własnej wartości jest stanem korzystnym dla wszystkich stron.

Pomoc nauczyciela dziecku z zaburzeniami emocjonalnymi, powinna polegać na:

•       Zrozumieniu ucznia- zachowanie ucznia należy traktować jako wyraz jego problemów, a nie złej woli.

•       Okazywaniu  mu zaufania i dawaniu poczucia bezpieczeństwa-  indywidualne  rozmowy z uczniem, okazywanie  zainteresowania jego problemami, wysłuchanie bez zbędnej krytyki, udzielanie rad.

•       Wsparciu dziecka, motywowaniu i podnoszeniu jego  poczucia wartości-zwrócenie uwagi na konkretne umiejętności, zdolności, które uczeń posiada, umożliwienie  wykazania się w danej  dziedzinie (np. sport, zajęcia plastyczne, działalność organizacyjna, społeczna i wiele innych) oraz wsparcie w działaniu.

•       Elastyczności podczas oceniania  - bierzemy pod uwagę możliwości dziecka, jego  stan emocjonalny, sytuację życiową, a przede wszystkim wysiłek włożony w pracę. Ocena ma  pokazać postępy ucznia  i motywować go do dalszej pracy.

•       Pomocy dziecku w odnalezieniu się wśród rówieśników- niezbędne jest  odmienne  traktowanie dziecka, które ma problemy emocjonalne. Należy  to także uświadomić jego rówieśnikom,że ich kolega ma problem i potrzebuje także z ich strony pomocy, wsparcia . Pokazujemy też jego dobre , pozytywne strony

•       Współpracy z rodzicami ucznia- wspólne poszukiwanie rozwiązania problemu,  mówienie tylko o problemach, jakie on sprawia, i formułowanie oczekiwań wobec  rodziców. Jeżeli zachodzi taka  potrzeba proponowanie rodzicom  kontaktu ze specjalistą: psychologiem, pedagogiem, czy lekarzem.

AUTOR: WIOLETTA CHRZANOWSKA- nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne

Bibliografia:

1.     J. Dorowolska, „Czy naprawdę trudne dziecko”; Warszawa, WSiP 1975 r.

2.     R. Ranschburg, Lęk, gniew, agresja; WSiP – „Trudności emocjonalne uczniów” . Grochulska – Stec J. „Reedukując agresję?”

3.     H. Spionek, „Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne”, Warszawa 1985 r. PWN

4.     Webinar   „Zaburzenia emocjonalne uczniów - rodzaje, objawy, pomoc” Joanna Nienałtowska-Padło

5.     Święcicka M. (1996) „Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi", MEN, Warszawa

6.     Eichelberger W.(1994), „Jak wychowywać szczęśliwe dzieci", Intra,Warszawa

7.     Faber A., Mazlish E. (1992), „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”, Media Rodzina of Poznań, Inc.